Rolly Brings

Caput XIV ( ... He jeiht et wigger ... )
-
Schlöf hä udder denk hä noh?
Mer kann et nit jenau ermeddele;
Doch wann die räächte Stund kütt,
Weed hä jewaltich sich schöddele.
-
Die jode Fahn erjrief hä dann
Un röf: Zo Pääd! Zo Pääd!
Si reisich Volk erwaach un springk
Met lautem Rassele op vun d'r Ääd.
-
Ein jeder schwingk sich op si Ross,
Dat wiehert un stamp met dä Hufe!
Se rigge rus en de klirrende Welt,
Un die Trumpete rofe.
-
Se rigge jot, se schlage jot,
Se han usjeschlofe.
Dä Kaiser häld e streng Jereech,
Hä well die Mörder bestrofe -
-
Die Mörder, die jemeuchelt domols
Die dööre, wundersam
Joldjelockte Jungfrau Germania -
Sonn, du klagende Flamm!
-
Wall mänch ein, dä sich jeborje jejläuv
Un met Laache op singem Schloss soß,
Hä weed nit entjonn dem Rache-Strang,
Dem Zorn vum Barbarossa! - - -
-
Wie klinge su leevlich, wie klinge su söß,
Die Märcher vun d'r ahle Amm!
Mi aberjläuvich Hätz juuz:
Sonn, du klagende Flamm!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... Jetz kütt Caput XV ... )
-
Illustration:
Wie kloppte mi Hätz, wenn die ahle Frau
Vun dä Künningsdochter verzallt ...

Caput XV
-
Ne finge Rään preckelt erav,
Ieskalt, wie Nihnolspetze.
Die Pääder bewäje troorich dä Stätz,
Se wate em Dress un schwetze.
-
Dä Postillion stüss en si Hoon,
Ich kenn dat ahle Jetüts -
"Et rigge drei Reuter zor Pooz erus!" -
Et weed meer su dämmerich zo Mot.
-
Mich schlöferte un ich entschleef,
Un süch! meer dräumpte am Engk,
Dat ich mich en dem Wunderberch
Beim Kaiser Rutbaat befinge dät.
-
Hä soß nit mih op steinem Stohl,
Am steine Desch, wie e Steinbild;
Och soch hä nit su ihrwürdich us,
Wie mer sich jewöhnlich enbildt.
-
Hä watschelte durch die Säl eröm
Met meer em traute Jebätsch.
Hä zeichte wie ne Antiquar
Meer sing Curiosa un Schätzer.
-
Em Saal met dä Waffe verklorte hä meer,
Wie mer sich dä Kolve bedeent,
Vun e paar Schwääter revv hä dä Ross
Met singem Hermelin.
-
Hä nohm ne Puuhahnwedel en de Hand
Un maat rein vum Stöbb
Su mänche Harnisch, su mänche Helm,
Och mänche Pickelhaub.
-
Die Fahn stöbbte hä jlichfalls av,
Un hä sproch: "Minge jrößte Stolz es,
Dat noch kein Mott die Sigg zerfroß
Un och keine Wurm em Holz es."
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )

Caput XVI ( ... et jeiht wigger ... )
-
Die ahle Karschin es jlichfalls dut,
Och die Dochter es dut, die Klenke;
Helmine Chézy, die Enkelin,
Es noch am Levve, ich denke.
-
Die Dubarry läävte löstich un flott,
Sulang dä Ludwig rejeete,
Dä Fuffzehnte nämlich, sei wor allt alt
Wie mer sei guillotineete.
-
Dä Künning Ludwig dä Fuffzehnte storv
Janz räuhich en singem Bett,
Dä Sechsehnte ävver woodt guillotineet
Met dä Künninjin Antoinette.
-
Die Künnijin zeichte jroße Mot,
Janz wie et sich jebührte;
Die Dubarry ävver kresch un schreite,
Wie mer sei guillotineete. - - -
-
Dä Kaiser blevv rack stell stonn,
Un soch mich aan met dä steere
Auge un sproch: "Öm Joddeswelle,
Wat es dat, guillotineere?"
-
Et Guillotineere - verklort' ich im -
Es en neue Method,
Womet mer die Lück us jeglichem Stand
Vum Levve brengk noh'm Dut.
-
Bei dä Method bedeent mer sich
Och ner neue Maschin,
Die hät erfunge Här Guillotin,
Dröm nennt mer sei Guillotine.
-
Du wees he aan e Brett jeschnallt; -
Dat senk sich; - du wees jeschovve
Wupptich zwesche zwei Foste; - et hängk
E dreieckich Beil janz bovve; -
-
Mer trick en Schnor, dann schüss erav
Dat Beil, janz löstich un kreel; -
Bei dä Jeläjenheit fällt dinge Kopp
En ne Sack erunger.
-
Dä Kaiser feel meer en die Redd:
"Schweich stell, vun dinger Maschin
Well ich nix wesse, Jott behödt,
Dat ich mich ehrer bedeen!
-
"Dä Künning un die Künnijin!
Jeschnallt! aan nem Brett!
Dat es jo jäje jede Respek
Un jede Eitikett!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... Caput XVI weed fottjesatz ... )
-
Abbildung: 21. Januar 1793
(...) Dä [Ludwig dä] Sechsehnte ävver woodt guillotineet met dä Künnijin Antoinette.

aput XVI ( ... et jeiht wigger bes aan et Engk vun Caput XVI ... )
-
"Un du, wä bes du, dat du et wags,
Mich su vertraulich ze duze?
Waat, du Pööschje, ich wääd dir allt
Die kecke Flüjele stümpe!
-
"Et räch meer die ennerste Jall op,
Wann ich dich höre spreche,
Dinge Odem allt es Huhverrot
Un Majestätsverbreche!"
-
Wie dermoße en Iefer jereet
Dä Ahl un ohne Schranke
Un Schonung mich aanschnuuvte, do platzten erus
Och meer die jeheimste Jedanke.
-
Här Rutbaat - reef ich laut - du bes
E ahl Fabelwese,
Jangk, läch dich schlofe, mer wääden uns
Och ohne dich erlöse.
-
Die Republikaner laachen uns us,
Sinn se aan unserer Spetz
Su e Jespens met Zepter un Krun;
Se rieße schläächte Wetze.
-
Och ding Fahn jefällt meer nit mih;
Die altdütsche Jecke verdorve
Meer allt en dä Burschenschaff die Loss
Aan schwatz-rut-jolde Färve.
-
Et Bess wör, du blevvs zo Huus
He en dem ahle Kyffhäuser -
Bedenk ich die Saach janz jenau,
Su bruche mer jar keine Kaiser.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration:
"Här Rutbaat - reef ich laut - du bes e ahl Fabelwese, jangk, läch dich schlofe, mer wääden uns och ohne dich erlöse.

Caput XVII ( ... he jeiht et wigger ... )
-
Ich han mich met dem Kaiser jezänk
Em Draum, em Draum versteiht sich -
Em waache Zostand spreche mer nit
Met Fööschte su widdersetzlich.
-
Nor wann hä am dräume es, em ideale Draum,
Wag inne dä Dütsche ze sage
Die dütsche Meinung, die hä su deef
Em treue Hätz jedrage.
-
Wie ich waach woodt, fuhr ich ne Wald
Elans, dä Aanbleck vun dä Bäum,
Die bläcke hölze Wirklichkeit
Verscheuchte ming Dräum.
-
Die Eiche schöddelten äänzhaff et Haup,
Die Birke un Birkereiser
Se neckte su warnend - un ich reef:
Verjevv meer, minge dööre Kaiser!
-
Verjevv meer, oh Rutbaat, dat flöcke Woot!
Ich weiß, du bes vill wieser
Wie ich, ich han su winnich Jedold -
Doch kumm du baal, minge Kaiser!
-
Behag dir et Guillotineere nit,
Su bliev bei dä ahl Meddele:
Et Schwäät för Edellück, dä Streck
För Bürjer un Boore en Keddele.
-
Nor mänchmol wääßel av, un loss
Dä Adel hänge, un köpp
E bessje die Bürjer un Boore, mer sin
Jo all Joddesjeschöpp.
-
Stell widder her et Halsjereech,
Dat pingvolle vun Karl dem Fünfte,
Un deil widder en et Volk
Noh Stände, Jilde un Zünfte.
-
Et ahle hellije römische Rich,
Stell et widder her, et janze,
Jevv uns dä moderichste Plunder zoröck
Met all dem Firlefanz.
-
Et Meddelalder, immerhin,
Dat wohre, wie et jewääse,
Ich well et erdrage - erlüs uns nor
Vun dem Zwitterwese.
-
Vun dem Kamascheritterdum,
Dat äkelhaff e Jemölsch es
Vun gotischem Stuss un modernem Loch,
Dat weder Fleisch noch Fesch es.
-
Jaach fott dat Komödiantepack
Un schleeß die Schauspillhüüser,
Wo mer die Vörzick parodeet -
Kumm du baal, oh Kaiser!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration:
Jevv uns dä moderichste Plunder zoröck met all dem Firlefanz.
-

Caput XVIII
-
Minden es en faste Burch,
Hät jode Wehr un Waffe!
Met preußische Festunge han ich jedoch
Nit jään jet ze schaffe.
-
Mer kome do aan zor Ovendszick.
Die Planke vun d'r Zochbröck küümpte
Su schoorich, wie mer rüvverjerollt;
Die dunkle Jrave jappte.
-
Die huhe Bastione loorte mich aan,
Su dräulich un verdrosse;
Die jroße Pooz jing met Rassele op,
Woodt met Rassele widder jeschlosse.
-
Ach! ming Siel woodt bedröv,
Wie dem Odysseus sing Siel,
Wie hä jehoot, dat Polyphem
Dä Felsblock schibbelte vör die Höhl.
-
Et trodt aan dä Wage ne Korporal
Un frochte uns, wie mer heeße?
Ich heiß Nümmes *), ben Augeaaz
Un stech d'r Star dä Riese.
-
Em Weetshuus woodt meer noch schlemmer ze Mot,
Et Esse wollt meer nit schmecke.
Jing schlofe sujlich, doch schleef ich nit,
Mich dröckte su schwer die Decke.
-
Et wor e breit Fedderbett,
Jadinge vun rudem Damass,
Dä Himmel wor vun verbleche Jold,
Met nem dreckelije Quass.
-
Verflochte Quass! dä die janze Naach
Die leeve Rauh meer jeraub!
Hä hing meer, wie dem Damokles si Schwäät,
Su dräulich üvver dem Haup!
-
Schung mänchmol ne Schlangekopp ze sin,
Un ich hoot in steekum zische:
Du bes un blievs en d'r Festung jetz,
Du kanns nit mih entwische!
-
Oh, dat ich wör - seufzte ich -
Dat ich zo Huus wör,
Bei minger leeve Frau en Paris
Em Faubourg-Poissonière!
-
Ich föhlte, wie üvver die Steen meer
Och mänchmol jet jestreche,
Jlich ner kale Zensorhand,
Un ming Jedanke weche -
-
Schandarme en Lichelake jehöllt,
E wieß Spukjewirr
Ömringte mi Bett, ich hoot och
Unheimlich Kettejeklirr.
-
Ach! die Jespenster schleppte mich fott,
Un ich han mich endlich befunge
Aan ner piele Felswand;
Do wor ich fassjebunge.
-
Dä kodde dreckelije Betthimmelquass!
Ich fung in jlichfalls widder,
Doch soch hä jetz wie ne Jeier us,
Met Kralle un schwatzem Jefedder.
-
Hä jlech dem preußische Adler jetz,
Un heelt minge Liev ömklammert;
Hä froß meer die Levver us d'r Bruss,
Ich han jeküümp un jejammert.
-
Ich jöömerte lang - do krihte dä Hahn,
Un dä Feeberdraum wor verblass.
Ich loch zo Minden em verschwetzte Bett,
Dä Adler wood widder zom Quass.
-
Ich reiste fott met Extraposs,
Un scheppte freie Odem
Eesch drusse en d'r freie Natur
Op bückeburgischem Boddem.
-
*) Nümmes = Niemand
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration: Schandarme, en Lichelake jehöllt, e wieß Spukjewirr ömringte mi Bett ...
-

Caput XIX
-
Oh, Danton, du häs dich ärch jeirrt
Un moots dä Irrdum böße!
Metnemme kammer et Vatterland
Aan dä Solle, aan dä Fööß.
-
Et halve Fööschtedum Bückeburg
Blevv meer aan dä Stivvele klevve;
Su leimije Wääje han ich wall
Noch nie jesinn em Levve.
-
Zo Bückeburg steech ich av en dä Stadt,
Öm do ze betraachte die Stammburg,
Wo minge Besteva jeboore woodt;
Die Bestemo wor us Hamburg.
-
Ich kom noh Hannover öm Meddachszick,
Un leet meer die Stivvele putze.
Ich jing sujlich die Stadt besinn,
Ich reise jään met Notze.
-
Jott nä! do süht et sauber us!
Dä Dress litt nit op dä Jasse.
Vill Praachjebäude soch ich do,
Ärch imposante Masse.
-
Besonders jefeel meer ne jroße Platz,
Ömjevve vun staatse Hüüser;
Do wonnt dä Künning, do steiht singe Palass,
Hä es vun schönem Üüßere.
-
(Nämlich dä Palass.) Vör dem Portal
Aan jeder Sick e Schelderhuus.
Rutröck met Flinte halde do Waach,
Se sinn dräulich un wild us.
-
Minge Cicerone sproch: "He woont
Dä Ernst August, ne ahle
Huhtorysche Lord, ne Edelmann,
Ärch röstich för si Alder.
-
"Idyllisch secher huus hä he,
Denn besser wie alle Trabante
Beschötz in dä mangelnde Mot
Vun uns leev Bekannte.
-
"Ich sinn in zewiele, hä klag alsdann,
Wie jar langwielich et Amp wör,
Et Künningsamp, wozo hä jetz
He en Hannover verdammp wör.
-
"Aan jroßbritannisch Levve jewennt,
Wör et im he ze engk,
In ploch dä Spleen, hä förchte schier,
Dat hä sich ens erhängk.
-
"Vörjestere fung ich in troorich jeböck
Am Kamin, en d'r Morjestund;
Hä kochte hühksselvs e Lavemang
För sing kranke Hüng."
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Karikatur auf die Kleinstaaterei:
Et halve Fööschtedum Bückeburg blevv meer aan dä Stivvele klevve ...
-
Originaltext zur Karikatur:
"Sie sehen, Herr Gränzwächter, dass ich nix zu verzolle hab', denn was hinte auf'm Wagen ist, hat die Lippische Gränz noch nit überschritten, in der Mitt' ist nix, und was vorn drauf is, ist schon wieder über der Lippischen Gränze drüber."

Caput XX
-
Vun Harburg fohr ich en einer Stund
Noh Hamburg. Et wor allt Ovend.
Die Stääne am Himmel jrößte mich,
Die Luff wor lind un dät laabe.
-
Un wie ich bei ming Frau Moder kom,
Verschreckte sei fass vör Freud;
Sei reef: "Mi leev Kind!" un schlooch
Zesamme de Häng beids.
-
"Mi leev Kind, wall drücksehn Johr
Verflosse ungerdesse!
Du wees jewess ärch hungrich sin -
Saach aan, wat wellste esse?
-
"Ich han Fesch un Jänsefleisch
Un schöne Appelsine."
Su jevv meer Fesch un Jänsefleisch
Un schöne Appelsine.
-
Un wie ich oß met jroßem Appetit,
Die Moder woodt jlöcklich un kreel,
Sei frochte wall dit, sei frochte wall dat,
Verfänglije Froge metunger.
-
"Mi leev Kind! un weeste och
Rääch sorchsam jeflääch en d'r Fremde?
Versteiht ding Frau die Huusweetschaff,
Un fleck sei dir Strümp un Hemder?"
-
Dä Fesch es jot, leev Möderche,
Doch muss mer in met Schweije verzehre;
Mer kritt su leich en Jrot en d'r Hals,
Du darfs mich jetz nit störe.
-
Un wie ich dä brave Fesch verpinselt,
Die Jans woodt opjedrage.
Die Moder frochte widder wall dit, wall dat,
Metunger verfänglije Froge.
-
"Leev Kind! en wat för nem Land
Liet sich am beste levve?
He udder en Frankreich? un wat för nem Volk
Wees du dä Vörzoch jevve?"
-
Die dütsche Jans, leev Möderche,
Es jot, jedoch die Franzuse,
Se stoppe die Jäns besser wie mer,
Och han se bessere Zauße. -
-
Un wie die Jans sich widder verdröckte,
Do maate ehr Opwaadung
Die Appelsine, se schmeckte su söß,
Janz üvver alle Erwaadung.
-
Die Moder ävver fing aan
Ze froge ärch verjnöchlich,
Noh dausend Dinger, metunger sujar
Noh Dinger, die ärch aanzöchlich.
-
"Mi leev Kind! wie denks du jetz?
Drievs du noch immer us Neijung
Die Politik? Zo wat för ner Partei
Jehöös du met Üvverzeujung?"
-
Die Appelsine, leev Möderche,
Sin jot, un met wohrem Verjnöje
Verschleck ich dä söße Saff,
Un ich looße die Schale lijje.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration:
Un wie ich bei ming Frau Moder kom, verschreckte sei fass vör Freud; sei reef: "Mi leev Kind!" un schlooch zesamme de Häng beids.
-

Caput XXI
-
Die Stadt, zor Hälvte avjebrannt,
Weed opjebaut allmihlich;
Wie ne Puddel, dä halvjeschorre es,
Süht Hamburg us, drövsillich.
-
Jar mänche Jasse fähle meer,
Die ich nor unjään vermess -
Wo es dat Huus, wo ich jebütz
Dä Leev ehr eeschte Bützjer?
-
Wo es die Druckerei, wo ich
Die Reisebilder druckte?
Wo es dä Oosterkeller, wo ich
Die eeschte Ooster schleckte?
-
Un dä Dreckwall, wo es dä Dreckwall hin?
Ich kann in verjevvens söke!
Wo es dä Pavillon, wo ich
Jejesse su mänche Koche?
-
Wo es et Rothuus, woren dä Senat
Un die Bürjerschaff jethrunt?
Ne Raub vun dä Flamme! Die Flamme han
Et Hellichste nit verschunt.
-
Die Lück seufzte noch vör Angs,
Un met wihmödijem Jeseech
Verzallte se meer vum jroße Brand
Die schrecklije Jescheech:
-
"Et brannt aan alle Ecke zejlich,
Mer soch nor Rauch un Flamme!
Die Kirchtöön loderte op
Un stöözte met Kraache zesamme.
-
"Die ahle Börs es verbrannt,
Wo uns Vätter jewandelt
Un metenander Johrhunderte lang
Su reddlich wie müjjelich jehandelt.
-
"Die Bank, die selver Siel vun d'r Stadt,
Un die Böcher, wo enjeschrevve
Vun jedwedem Mann dä Banko-Wäät,
Jottlovv! se sin uns jeblevve!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Zeitgenössische Abbildungen des großes Brandes in Hamburg 1842
Quelle: rollybringsarchiv

Caput XXI ( ... d'r zweite Deil ... )
-
"Jottlovv! mer kollekteete för uns
Selvs bei dä fäänste Natione -
E jot Jeschäff - die Kollekte bedroch
Wall aan die aach Millione.
-
"Us alle Länder floss et Jeld
En uns offe Häng,
Och Viktualie nohme mer aan,
Speite op kein Spende.
-
"Mer scheckte uns Kleider un Bedder jenoch,
Och Brut un Fleisch un Zuppe!
Dä Künning vun Preuße wollt sujar
Uns schecke sing Truppe.
-
"Dä materielle Schade woodt
Verjödt, dat leet sich schätze -
Jedoch dä Schrecke, unsere Schreck,
Dä kann uns nümmes ersetze!"
-
Öm Mot ze maache sproch ich: Ehr leev Lück,
Ehr mööt nit jöömere un flenne,
Troja wor en bessere Stadt
Un moot doch verbrenne.
-
Baut ör Hüüser widder op
Un drücht ör Fötze,
Un schafft üch bessere Jesetze aan
Un bessere Förspretze.
-
Jeeßt nit ze vill Cayenne-Piment
En ör Scheldkrötzuppe,
Och ör Karpe sin üch nit jesund,
Ehr kocht se su fett met dä Schuppe.
-
Puuthähn schade üch nit vill,
Doch hödt üch vör dä Nucke
Vun dem Vujel, dä si Ei jelaat
En dem Bürjermeister sing Pürk. - -
-
Wä dä fatale Vujel es,
Ich bruch et üch nit ze sage -
Denk ich aan in, su driht sich öm
Et Esse en mingem Mage.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-