Rolly Brings

Caput VIII ( ... et jeiht wigger ... )
-
Domols stund alles em Blöteschmuck
Un die Sonneleechter laachte,
Die Vüjjel sunge su sehnsoochsvoll,
Un die Minsche hoffte un daachte -
-
Se daachte: "Die magere Ritterschaff
Weed baal vun hinne reise,
Un dä Avscheedsdrunk weed inne kredenz
Us lange Fläsche vun Ieser!
-
"Un die Freiheit kütt met Spill un Danz,
Met d'r Fahn, dä wieß-blau-rude;
Vielleich hollt sei sujar usem Jrav
Dä Bonaparte, dä Dude!"
-
Ach Jott! die Ritter sin immer noch he,
Un mänch ein vun dä Schranze,
Die spindelstorkich jekumme en et Land,
Die han jetz decke Ranze.
-
Die blasse Kanalje, die usjesinn
Wie Liebe, Glaube un Hoffe,
Se han zickdem met unserem Wing
Sich rude Nase jesoffe - - -
-
Un die Freiheit hät sich d'r Fooß verrenk,
Kann nit mih springe un störme;
Die Trikolore en Paris
Loort traurich erav vun dä Töön.
-
Dä Kaiser es operstande zickdem,
Doch die englische Würm han
Us im ne stelle Mann jemaat,
Un hä leet sich widder bejrave.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings - (weed fottjesatz)
-
5. Mai 1821:
Napoeleons Tod auf der britischen Insel St. Helena
Zeichnung von Charles Steuben

Caput VIII ( ... weed he fäädich üvversatz ... )
-
Han selver si Lichebejängnis jesinn,
Ich soch dä jolde Wage
Un die jolde Seejesjöttin drop,
Die dä jolde Sarch jedrage.
-
Die Elysäische Felder laans,
Durch dä Triumphbogen,
Wall durch dä Nevvel, wall üvver dä Schnei
Kom langsam dä Zoch jetrocke.
-
Messtönich schuddrich wor die Musik.
Die Musikante starrte
Vör Kält. Wihmödich jrößte mich
Die Adler vun dä Standarte.
-
Die Minsche loorte su jeisterhaff
En ahl Erennerung verlore -
Dä imperiale Märchedraum
Wor widder erop beschwore.
-
Ich kresch aan dem Dach. Mer sin
Die Trone en et Auch jekumme,
Wie ich dä verscholle Liebesrof,
Et Vive l'Empereur! vernomme.
-
Op Kölsch vun Rolly Brings
(Beim nöchste Mol kütt Caput IX draan.)
-
Napoleons Grabmal im Invalidendom in Paris
-

Caput IX
-
Vun Cölle wor ich drei veedel op aach
Des Morjens fottjereis;
Mer kome noh Hagen allt jäje drei,
Do weed ze Meddach jespeis.
-
Dä Desch wor jedeck. He fung ich janz
Die ahljermanische Köch.
Bes meer jejröß, minge soore Kappes,
Holdsillich sin ding Jeröch!
-
Jestov' Kuschteie em Kruuskühl!
Su oß ich se ens bei d'r Mutter!
Ehr heimische Stockfesch, sid meer jejröß!
Wie schwemmpt ehr kloch en d'r Botter!
-
Jedwedem Hätz, dat föhlt, bliev
Et Vatterland iwich döör -
Ich maach och rääch brung jebrötsch
Die Böcklinge un Eier.
-
Wie juuzte die Wöösch em sprezlije Fett!
Die Krommetsvüjjel, die fromme
Jebrode Engelcher met Appelmos,
Se zwetscherte meer: Wellkumme!
-
Wellkumme, Landsmann, - zwetscherte se -
Bes lang usjeblevve,
Häs dich met fremb Jevüjjels su lang
En d'r Fremde römjedrevve!
-
Et stund om Desch en Jans,
E stell, jemötlich Wese.
Sei hätt villeich mich ens jään jehatt,
Wie mer beids noch jung jewäse.
-
Sei bleckte mich aan su bedüggungsvoll,
Su ennich, su treu, su wih!
Besoß en schöne Siel jewess,
Doch wor et Fleisch ärch zih.
-
Och ne Sauskopp droch mer op
En ner zenne Schössel;
Noch immer schmöck mer dä Säu bei uns
Met Lorbeerblädder d'r Rössel.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz met Caput X ... )
-
Bes meer jejröß, minge soore Kappes ...
-
Wilhelm Trübner / Kohlstilleben / 1880 / Museum Wiesbaden

Caput X
-
Deech hinger Hagen woodt et Naach,
Un ich föhlte em Jedärm
E komisch Fröstele. Ich kunnt mich eesch
Zo Unna, em Weetshuus, erwärme.
-
E lecker Mädche fung ich do,
Dat schenkte meer fründlich dä Punch en:
Wie jääle Sigg dat Lockehoor,
Die Auge sanf wie Mondsching.
-
Dä lisplije wessfälische Akzent
Vernohm ich met Wolloss widder.
Vill söß Erennerung dämpte dä Punch,
Ich daach aan die leeve Bröder;
-
Die leeve Wessfale, womet ich su off
En Göttingen jedrunke,
Bes mer jeröhrt enander aan't Hätz
Un unger de Desche jesunke!
-
Ich han se immer su jään jehat,
Die leeve, jode Wessfale,
E Volk su fass, su secher, su treu,
Janz ohne Blende un Strunze.
-
Wie stunde se prächtich op d'r Mensur
Met ehr Löwehätzer!
Et feele su jrad, su ihrlich jemeint
Die Quarte un die Terzer.
-
Se fechte jot, se drinke jot,
Un wann se de Hand dir recke
Zom Fründschaffsbündnis, dann kriesche se;
Sin sentimentale Eiche.
-
Dä Himmel erhalt dich, wacker Volk,
Hä sään ding Soote,
Bewahr dich vör Kreech un Ruhm,
Vör Helde un Heldetate.
-
Hä schenk ding Sön allzick
En ärch jelind Examen,
Un ding Döchter breng hä nett
Unger de Haub - Amen!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Der Schützenkönig in einem westfälischen Dorf.
Nach einem Gemälde von Eduard Meyerheim in der Nationalgalerie zu Berlin

Caput XI
-
Dat es dä Teutoburger Wald,
Dä Tacitus beschrevve,
Dat es dä klassische Morass,
Wo Varus steche jeblevve.
-
He schloch in dä Cheruskerföösch,
Dä Hermann, dä edle Recke;
Die dütsche Nationalität,
Die seechte en dem Dreck he.
-
Hätt' Hermann nit die Schlaach jewonne,
Met sing blonde Horde,
Su jöv et die dütsche Freiheit nit mih,
Mer wöre römisch jewoode!
-
En unserem Vatterland herrschte jetz
Nor römische Sproch un Sitte,
Vestale jöv et en München sujar,
Die Schwobe heeße Quirite!
-
Dä Hengstenberg wör ne Haruspex
Un jribbelte en dem Jedärm
Vun Ooße. Neander wör ne Augur
Un loorte noh Vüjjelschwärm.
-
Birch-Pfeiffer söff Terpentin,
Wie domols die römische Dämcher.
(Mer säät, dat se dodurch dä Urin
Besonders jotdüffich krääte.)
-
Dä Raumer wör keine dütsche Lump,
Hä wör ne römische Lumpacius.
Dä Freiligrath wööd deechte ohne Reim
Wie weiland Flaccus Horatius.
-
Dä jrove Beddeler, Vatter Jahn,
Dä heeß jetz Grobianus.
Me hercule! Maßmann spröch Latein,
Dä Marcus Tullius Maßmanus!
-
Die Wohrheitsfründe wöödte jetz
Met Löwe, Hyäne, Schakale
Sick klöppe en d'r Arena, anstatt
Met Hüng en kleine Journale.
-
Mer hätte e i n e Nero jetz
Statt Landesvätter drei Dutzend em Pack.
Mer schnedde uns die Odere op,
Dä Knäächschaffsscherje zom Frack.
-
Dä Schelling wör janz ne Seneca
Un köm en su nem Knies öm.
För unsere Cornelius saate mer:
Cacatum non est pictum. [Jekack es nit jemolt.]
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Cheruskerföösch Hermann, dä edle Recke ...

Caput XI ( ... he jeiht et wigger ... )
-
Jottslov! Dä Hermann jewonn die Schlaach,
Die Römer woodte verdrevve,
Varus met sing Legione kräät en Botz
Un mer sin Dütsche jeblevve!
-
Mer blevve dütsch, mer spreche dütsch,
Wie mer et jesproche han;
D'r Esel heiß Esel, nit 'asinus',
Die Schwobe blevve Schwobe.
-
Dä Raumer blevv ne dütsche Lump
Un kritt d'r Adlerorde.
En Reime deechtet Freiligrath,
Es keine Horaz jewoode.
-
Jottslov, dä Maßmann sprich kei Latein,
Birch-Pfeiffer schriev nor Drame
Un süff nit schnöde Terpentin
Wie en Rom die jalante Dame.
-
Oh Hermann, dir verdanke mer dat!
Dröm weed dir, wie et sich jehööt,
Zo Detmold e Monument jesatz;
Han selver subskribeet.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... et weed wiggerjonn met Caput XII ... )
-
Karikatur zur Dramen-Industrie der Charlotte Birch-Pfeiffer:
Wie Frau Birch-Pfeiffer ein Bauernhaus aus Herrn Auerbachs Schwarzwald holt und mit Mann und Maus in's Berliner Theater schleppt.

Caput XII
-
Em näächlije Wald humpelt dohin
Die Chaise. Do kraach et plötzlich -
E Radd jing av. Mer halde stell.
Dat es nit ärch erjötzlich.
-
Dä Postillion steich av un ielt
En't Dörp, un ich verwiele
Öm Meddernaach allein em Wald.
Ringsöm ertönt e Hüüle.
-
Dat sin die Wölf, die hüüle su wild,
Met usjehungert Stemme.
Wie Leechter en d'r Dunkelheit
Die förije Auge jlimme.
-
Se hoote vun minger Aankunff jewess,
Die Biester, un meer ze Ihre
Illumineete se dä Wald
Un singe se ehr Chöre.
-
Dat es e Ständche, ich merk et jetz,
Ich soll jefiert wääde!
Ich worf mich jlich en Positur
Un sproch met jeröhrt Jebääde:
-
"Wolfskulleje! Ich ben jlöcklich, hück
En ör Medde ze wiele,
Wo su vill edle Jemöter meer
Met Leev entjäjehüüle.
-
"Wat ich en dem Augebleck
Emfinge, es unermesslich;
Ach, die schöne Stund bliev
Meer iwich unverjesslich.
-
"Ich danke üch för dat Vertraue,
Womet ehr mich beihrt
Un dat ehr en jeder Pröfungszick
Durch treu Bewiese bewährt.
-
"Wolfskulleje! Ehr hat nie jezwiefelt aan meer,
Ehr leet üch nit fange
Vun Bedreejer, die üch saate, ich wör
Zo dä Hüng üvverjejange,
-
"Ich wör avtrünnich un wööd bahl
Hofrot en d'r Lämmerhürde -
Derjliche ze widderspreche wor
Janz unger minger Würde.
-
"Dä Schofspelz, dä ich ömjehange
Zowiele, öm mich opzewärme,
Jläuvt meer 't, hä braat mich nie dohin
För et Jlöck vun dä Schofe ze schwärme.
-
"Ich ben kei Schof, ich ben keine Hungk,
Keine Hofrot un keine Schellfesch -
Ich ben ne Wolf jeblevve, mi Hätz
Un ming Zäng sin wölfisch.
-
"Ich ben ne Wolf un wääde stets
Och hüüle met dä Wölf -
Jo, zällt op mich un helft üch selvs,
Dann weed och Jott üch helfe!"
-
Dat wor die Redd, die ich heelt,
Janz ohne Vörbereitung;
Verstümmelt hät Kolb sei avjedruck
En d'r 'Allgemeine Zeitung'.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... met Caput XIII weed et wiggerjonn ... )
-
Abb. Caput XII:
Dä Postillion steich av un ielt en 't Dörp, un ich verwiele öm Meddernaach allein em Wald. Ringsöm ertönnt e Hüüle.

Caput XIII
-
De Sonn jing op bei Paderborn
Met ärch verdrosse Jebääde.
Sei driev en d'r Tat e verdreeßlich Jeschäff -
Beleuchte die domme Ääd!
-
Hät sei die eine Sigg erhellt,
Un brengk sei met strohlender Iel
Dä andere ehr Leech, su verdunkelt allt
Sich die eine meddlerwiel.
-
Dä Stein entrollt dem Sisyphus,
Dä Danaide ehr Tonn
Weed nie jeföllt, un dä Äädenball
Beleuch verjevvens die Sonn! -
-
Un wie dä Morjenevvel zerronn,
Do soch ich am Wääch oprage,
Em Fröhrutsching, dat Bild vun dem Mann,
Dä aan et Krütz jeschlage.
-
Met Wihmot erföllt mich jedesmol
Dinge Aanbleck, minge ärme Vetter,
Dä du de Welt erlüse wollts,
Du Jeck, du Minschheitsretter!
-
Se han dir üvvel metjespillt,
Die Häre vum huhe Rot.
Wä heeß dich och redde su röckseechsloss
Vun dä Kirch un vun dem Staat!
-
Zo dingem Malheur wor die Bochdruckerei
Noch nit en dä Dage
Erfunge; du hätts jeschrevve e Boch
Üvver die Himmelsfroge.
-
Dä Zensor hädden jestreche doren
Wat etwa aanzööchlich op Ääde,
Un leevvoll bewaht dich die Zensur
Vörm Jekrützichwääde.
-
Ach! Hätts du nor ne andere Tex
Zo dinger Berchprädich jenomme,
Hatts jo Jeis un Talent jenoch,
Un kunnts schone die Fromme!
-
Jeldwääßeler, Bankiers häs du sujar
Met d'r Schmeck *) jejaach usem Tempel! -
Unjlöcklije Schwärmer, jetz hängs du am Krütz
Als Warnung un Exempel!
-
*) Schmeck = Peitsche
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Foto: privat (Juli 2021)
Gotisches Kreuz (1851) gegenüber dem jüdischen Friedhof in Brühl.
-
... jetz hängs du am Krütz als Warnung un Exempel!

-

Caput XIV
-
Ne feuchte Wind, e kahl Land,
Die Chaise waggelt em Schlamm,
Doch singk un klingk et en mingem Jemöt:
Sonn, du klagende Flamm!
-
Dat es dä Schlussreim vun dem ahle Leed,
Dat off ming Amm jesunge -
"Sonn, du klagende Flamm!" dat hät
Wie Waldhoonrof jeklunge.
-
Et kütt em Leed ne Mörder vör,
Dä läävt' en Loss un Freud;
Mer fingk in endlich em Wald jehenk
Aan ner jraue Wigg.
-
Dem Mörder si Dudesordeil wor
Jenäält am Wiggestamm,
Dat han die Feme-Rächer jedonn -
Sonn, du klagende Flamm!
-
Die Sonn wor dä Kläger, sei hatt bewirk,
Dat mer dä Mörder verdammp.
Ottilie hatt em Sterve jeschreit:
Sonn, du klagende Flamm!
-
Un denk ich aan dat Leed, su denk ich och
Aan die Amm, aan die leeve Ahl;
Ich sin widder ehr brung Jeseech
Met all dä Runzele un Falde.
-
Sei wor jeboore em Münsterland
Un woss, en jroße Menge,
Jespensterjeschichte, jrauehaff,
Un Märcher un Volksjesänge.
-
Wie kloppte mi Hätz, wenn die ahle Frau
Vun dä Künnigsdochter verzallt,
Die einsam op d'r Heide soß
Un die jolde Hoore strallt.
-
Die Jäns moot sei höde do
Als Jänsemäd, un drevv sei
Am Ovend die Jäns widder durch die Pooz,
Jar troorich stonn blevv sei.
-
Denn aanjenäält üvver dä Pooz
Soch sei e Rosshaup rage,
Dat wor dä Kopp vun dem ärme Pääd,
Dat sei en de Fremde jedrage.
-
Die Künningsdochter seufzte deef:
Oh, Falada, dat du jehange!
Dä Päädskopp erunger reef:
Oh, wih, dat du jejange!
-
Die Künningsdochter seufzte deef:
Wann dat ming Moder wöös!
Dä Päädskopp erunger reef:
Ehr Hätz zerbreche mööt!
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration: Otto Ubbelohde
-
Dat wor dä Kopp vun dem ärme Pääd,
Dat sei en de Fremde jedrage.

Caput XIV ( ... et jeiht wigger mem zweite Deil ... )
-
Met stockijem Odem luuscht' ich hin,
Wann die Ahl äänzter un leiser
Ze spreche aanfing un vum Rutbaat sproch,
Vun unserem heimliche Kaiser.
-
Sei hät meer versechert, hä wör nit dut,
Wie do jläuve die Jelehte,
Hä huuste verstoche en nem Berch
Met sing Waffejefähte.
-
Kyffhäuser weed dä Berch jenannt,
Un drenne es en Höhl;
Die Ampele erhelle su jeisterhaff
Die huhjewölwte Säl.
-
Ne Marstall es dä eeschte Saal,
Un do, do kammer sinn
Vill dausend Pääder, blankjescherrt,
Die aan dä Kreppe stonn.
-
Se sin jesaddelt un jezäump,
Ävver vun dä Rösser
Kei einzich wiehert, kei einzich stamp,
Sin stell, wie us Ieser jejosse.
-
Em zweite Saal, op d'r Streu,
Süht mer Zaldate lijje,
Vill dausend Zaldate, bäätich Volk,
Met kreejerisch trotzije Zöch.
-
Se sin jeröss vun Kopp bes Fooß,
Doch all die Brave,
Se röhre sich nit, bewääje sich nit,
Se lijje fass un schlofe.
-
Huhopjestapelt em drette Saal
Sin Schwääter, Striggäx, Speere,
Harnische, Helme, vun Selver un Stohl,
Altfränkische Förjewehre.
-
Ärch winnich Kanone, jedoch jenoch,
Öm de Trophäe ze bilde.
Huh rag dorus en Fahn hervör,
Die Färv es schwatz-rut-jülde.
-
Dä Kaiser bewonnt dä veete Saal.
Allt zick Johrhunderte sitz hä
Op nem steine Stohl, am steine Desch,
Et Haup op dä Ärm stötz hä.
-
Singe Baat, dä bes op de Ääd rav wooß,
Es rut wie Förflamme,
Zewiele kniep hä met dem Auch,
Trick mänchmol de Braue zesamme.
-
(C) Op Kölsch vun Rolly Brings ( ... weed fottjesatz ... )
-
Illustration: Miniatur aus der "Historia Welforum"
(Hessische Landesbibliothek Fulda )
Kaiser Friedrich Barbarossa mit den Insignien Bügelkrone, Reichsapfel und Zepter.
Flankiert wird er von seinen Söhnen Heinrich VI., der bereits die Königskrone trägt (links), und Friedrich von Schwaben.